bebek ve uyku üzerine

Uykuyu engelleyen nedenler
Bebeklerin ve çocukları iyi uyumasını engelleyen bir sürü etken vardır ve bebeğinizde bu etkenlerden herhangi birinin etkisi olmadı­ğından emin olmalısınız. Aşağıda bu ana nedenlerle ilgili kısa açık­lamalar bulacaksınız:

Açlık
Gün içinde bebeğinizin yeterli ve doyurucu bir şekilde beslen­diğinden emin olmak son derece önemlidir. İlk günlerde gün içinde yeterince besin alamadığı için bebeğinizin uyanmaması çok önemli­dir. Sık sık gün içinde yeterince besin alamadığı için geceleri uyanan büyük bebeklerin aileleri ile konuşuyorum. Dokuz aylık oldukların­da bir kısır döngü oluşuyor. Bebek gün içinde yeterince besin almaz çünkü geceleri de beslenebiliyor, gece ise uyumaz çünkü önce bes­lenmesi gereklidir.

Açıkçası küçük bebekler aç olduklarında asla bekletilmemeli ve hemen beslenmelidir. Ancak yaşına göre günlük alması gereken be­sin miktarını anlamak da bir o kadar önemlidir.

Diyet
Bazı yiyecek ve içecekler bebeğinizin uyku düzenini etkileyebi­lir. Bebeklerini emziren anneler alkol, yapay tatlandırıcı, aşırı kafein, kahve ve gazlı içeceklerden sakınmalılar. Yine deneyimlerime göre bazı bebekler anneleri aşırı domates, böğürtlen, mantar veya soğan yediğinde veya fazla meyve suyu içtiğinde buna tepki üretiyor. Em­ziren annelerin sağlıklı ve bol çeşitli bir diyet uygulaması önemlidir, bu nedenle yukarıda sözünü ettiğim her şeyi kesmenizi önermiyo­rum. Ancak bebeğiniz aç olmadığı halde geceleri birden fazla kez uyanıyorsa yediğiniz veya içtiğiniz bir şeyler onu etkilemiş olabilir. Yediklerinizi bir günlüğe yazmak ve rahatsız olduğu gecelerde yedik­lerinizi inceleyerek onu neyin rahatsız ettiğini bulabilirsiniz.

Katı yiyeceğe başladığınız günden itibaren de bebeğiniz için günlük tutmak ve bebeğinizin yediklerine verdiği tepkiyi ölçmek yararlıdır. Altı ayın altındaki bebeklerin yedikleri ve onları en çok uyandıran şeylerin başında muz, narenciye, domates, patates ve ha­vuç vardır.

Aşırın Yorgunluk
Bir bebek fiziksel veya zihinsel olarak aşırı yorgun düşerse stres ve rahatsızlık kaçınılmazdır. Bir bebeğin ve çocuğun düzgün uyu­maması ve geceleri uyanmasının asıl nedenlerinden birisi aşırı yor­gunluktur.

Birçok bebek herhangi bir yorgunluk sinyali vermeden gündüz uykuları arasında izin verildiği kadar uyanık kalır. Diğerleri ise gece daha iyi uyur diyerek ebeveynleri tarafından geç saate kadar uyanık tutulur. Her iki durumda da bebekler aşın yorgun düşer ve uykuyla savaşmaya başlar. Bebeklerinin uyumasına yardımcı olamayan ebe­veynler çaresizce onları beslemeye, sallamaya veya meme vermeye çalışırlar. Aşın yorgunluk ve yanlış uyku düzeni çok çabuk birleşen sorunlardır. Bebeğinizin sosyal hayatım beslenme ve uyku ihtiyaç­ları ile düzenleyerek onun daha sağlıklı uyumasını sağlayabilirsiniz. Bunun için ilk yapmanız gereken onun bu ihtiyaçlarım tam olarak anlamaktır.

Aşırı Kucakta Kalma
Altı aydan küçük bebekler için uyku öncesi kucakta fazla kal­ması ciddi bir sorundur. Uykudan önce biraz sallanmayı herkes ister. Ancak farklı farklı insanların biraz sallaması bebeğinizi yoracak ve onu fazlasıyla uyaracaktır. İlk aylarda uyku öncesi bebeğinizi salla­mak isteyenlere 'hayır' dediğiniz için kendinizi suçlu hissetmeyin. Uyku zamanından önce gaz çıkarmak için 1520 dakika ayrın ve fazla konuşmaktan ve göz teması kurmaktan kaçının. Bu bebeğinize bunun sessiz zaman olduğu sinyalini verecek ve uyumasını kolaylaş­tıracaktır.

Gaz Çıkarma
Bebeğiniz düzenli olarak gaz çıkarmıyorsa bu durum uyku za­manında bebeğinizi çok ciddi olarak rahatsız eder. Bu nedenle uyku­suzluk ve ağlama nedeni olarak gaz sorunu çözülmelidir. Bu konu­da bebeğinizin sizi yönlendirmesine izin verin. Gaz çıkarması için beslenmesini sürekli bölmeniz onu daha fazla rahatsız edecektir. Bu nedenle bırakın ne zaman gaz çıkaracağına o karar versin. Gerçek şu ki, çok az bebek beslenirken birden fazla kez gaz çıkarmak ister. Gaz çıkarmak isteyen bebek beslenmenin ardından çığlık çığlığa ağlaya­caktır ve gaz çıkarmak dışında hiçbir şey onu susturamaz.

Hastalık
Üç aydan daha küçük bebekler soğuk aldığında veya hasta ol­duğunda geceleri yardıma ihtiyaç duyar. Soğuk algınlığı olan küçük bir bebek son derece huysuz olur (özellikle ağzından nefes almayı öğrenmediği için beslenirken). Bebeğiniz soğuk algınlığı geçirirse şiddeti ne olursa olsun doktora götürülmelidir.
Ciddi göğüs enfeksiyonu yaşayan bebekler aileleri tarafından so­ğuk algınlığı kaptıklarında doktora götürülseydi bu durum engelle­nebilirdi. Birçok anne bebeğini doktora götürme işini erteliyor ancak bebeğinizin sağlığını bir doktora danışmak son derece olağandır.

Korku
Altı aylık olunca bebekler annelerinden ayrıldıkları zamanların far­kına varmaya başlarlar ve bu durumda korku işaretleri gösterirler. Mutlu ve huzurlu gülümseyen bebek birden huysuzlaşır ve ağlamaya başlar.

Annesi odadan bir dakikalığına bile çıksa ağlar ve bir yabancı­nın yaklaşması durumunda ise histerik olur. Bazı bebekler ise onları kucağa alma veya konuşma girişimlerine bile tepki gösterir. Bu be­beğin gelişiminin tamamen normal bir evresidir. Tüm bebekler altı ay ile on iki ay arasında bu evreden geçer. Deneyimlerime göre daha fazla insanın ilgilendiği bebekler bu ayrılık korkusunu daha kolay atlatıyor.

Diş Çıkarma
Deneyimlerime göre sağlıklı bir şeklide beslenen ve sağlıklı bir uyku düzeni tutturan bebeklerin uykuları çok nadiren diş çıkarma nedeniyle bölünür. Bana göre kolik sancısı çeken veya zayıf uyku alışkanlığı geliştiren bebekler diş çıkarırken geceleri uyanır. Ancak bazı normal bebekler de diş çıkarırken geceleri uyanır.

Eğer bebeğinizin gece uyanmasının nedeninin diş çıkarması ol­duğunu düşünüyorsanız doktorunuza danışın. Diş çıkarması birkaç gece sürer, asla birkaç hafta sürmez.

Diş çıkardığı dönemde bebeğiniz uyanıyor ve meme alınca hemen uyuyorsa, uyanmasının asıl nedeni diş çıkarması değildir. Ger­çekten diş ağrısı çeken bir bebeği sakinleştirmek çok daha zordur.

Rahatsızlık
İyi bir uyku için bebeğinizin rahat etmesi kesinlikle gereklidir. Oda sıcaklığı, giydikleri, yatağın durumu, bebeğin iyi uyuması için bebeğe göre ayarlanmalıdır.

Bez İsiliği
Bebek bezi alırken daha emici olan pahalı markalan seçmek buna değecektir. Kaliteli bez kullanım) ve düzenli bez değişimi ile isi­lik önlenecektir. Ancak bazı bebeklerin ciltleri daha hassastır. İsilik olması durumunda özellikle idrar ve dışkı ile temas ederse çok ciddi huzursuzluğa neden olabilir. Bebeğinizin poposu etkilenirse bezini normalden daha sık değiştirin. Parfümsüz bebek yağı ve % 100 pa­muk bez ile tahriş olan bölgeyi silmek onu rahatlatacaktır.

Aşağıdaki öneriler en hassas ciltler için bile işe yarar:

Her birkaç saatte bebeğinizin altını kontrol edin ve gerekiyor­sa değiştirin.
Bebeğinizin poposunu ister kaynatılıp soğutulmuş su, isterse­niz parfümsüz bebek yağı ile silin. Küçük bebekler için ıslak mendil kullanmayın, özellikle tahriş olmuş bölgelerde parfümlü bezler daha fazla rahatsız edebilir. Koruyucu krem kullanıyorsanız ince bir tabaka uygulayın. Aşırı krem kullanımı bezin emiciliğini azaltır. Pudra kullan­mayın, bebeğinizin cildini kapatır.

Günde en az iki kez bebeğinizin bezini çıkarın ve poposunun temiz hava ile bir süre temas etmesini sağlayın.

Uykusuz Geceler Neden
Her ay yüzlerce insan beni arayarak bebeğinin uyku düzeni hak­kında soru soruyor. Birçoğu bebeğini bebek istediği zaman besliyor ve kendi uyku düzenini kurmasına izin veriyor. Üç aydan daha küçük bir bebeğin uyku düzeni oluşturamayacağı ve istek üzerine besleme ile sonunda doğal bir düzene geçilebileceği öğüdüne inanmışlar. Bazı bebekler gerçekten bu tür düzenler geliştirip gece boyu uyusalar da bebeklerin çoğunluğu bunu yapamaz.

Bebeğinizin uykusuz geceleri ile baş etme yönteminiz yaşı ve uyanma medenine göre değişir. Geceleri sık sık uyanan ve tekrar uyu­mak için yardıma ihtiyaç duyan bebekler eninde sonunda bu huy­larından vazgeçerler ancak bu üç yaşından önce olmaz. Bu sorunu daha erken çözerseniz uyku eğitimi vermelisiniz. Uyku eğitiminin başarılı olması için bebeğin kendi kendine uyuması gereklidir.

Uyku Eğitimi Hazırlık
Uyku eğitimi ebeveynler için hem fiziksel hem de zihinsel ola­rak son derece yorucu olabilir. Bu nedenle etraflıca düşünülmeden bu eğitime başlanmamalıdır. Bu eğitime başlamadan önce bebeğinizi veya çocuğunuzu bir doktora götürerek bu eğitime başlamasını en­gelleyecek herhangi bir medikal sorunu olmadığından emin olmalı­sınız.
Uyku eğitiminin başarılı olması için en iki haftanızı bu sorunu çözmek için ayırmalısınız. Aşağıdaki durumlardan herhangi biri söz konusu olduğunda uyku eğitimine başlanmamalıdır:

Bebeğiniz kilo almıyorsa... Kilo almayan bir bebek doktora götürülmelidir. Uyku eğitimi bebek her hafta düzenli olarak kilo alıyorsa uygulanmalıdır. Dört aylıktan küçük bebekler her hafta 150200 gram alırlar. Dört aylık ile altı aylık bebeklerse 150250 gram arasında kilo alırlar.

Bebeğiniz hastalıktan yeni kurtulmuşsa veya aileden birileri hasta ise.

Evden taşınmak üzereyseniz, tatile gidecekseniz veya ziyaret­çiniz varsa.

Daha genç veya büyük kardeşlerden birisi özel ilgi isteyen yo­ğun bir döneme girecekse.

Bebeğiniz veya çocuğunuz okul öncesine veya gündüz bakı­mına başlayacaksa.

Siz veya eşiniz işte yoğun stres altındaysa.

Tüm uyku eğitimi boyunca bebekle bir tek kişinin ilgilenmesi bir diğer önemli noktadır. Farklı kişilerin onunla ilgilenmesi bebeğin aklını karıştıracaktır.

Erken yaşlarda gece boyu uyuma
Altı aydan küçük bebeklerde gece uyanmaları genelde açlık ne­deniyle yaşanır. Bu nedenle bu eğitime başlayacak kişilere önerim bu kitapta anlatılan besleme ve uyku rutinlerine sıkı sıkıya uyulmasıdır. Birçok aile için rutinlerin izlenmesi sorunları otomatik olarak çöze­cektir.

Bebeğiniz besleme zamanlarında tam olarak doymalı, meme­den kesilmişse yeterince katı besin almalı ve gün içinde önerilen zamanlarda uyanık olmalıdır. Herhangi bir yanlış uyuma alışkanlığı edinmedikleri sürece beş ila on dakika içinde uykuya dalarlar. Aşırı yorgun veya huysuzsa azalan ağlama kullanılabilir.

Azalan ağlama (doğumdan altı haftaya kadar)

Azalan ağlama bebek beslenme sorunlarını çözdüğünde ve ha­fif şiddetli uyku sorunu yaşadığında veya aşırı yorgun ve uyarılmış olduğu için uykuya dalma sorunu yaşadığında kullanılabilir. Azalan ağlama artan ağlamanın tersidir. Artan ağlama bebek uykudan yeni uyanıp beslenmek istediğinde görülür. Artan ağlamada bebek önce sessizdir, sesleri yumuşak ve sakindir bir iki dakika içinde beslen­mezse bebek ağlamaya başlar. Kısa bir ağlama olur sonra kısa bir sessizlik. Yine beslenmezse ağlama bu kez daha yüksek sesle tekrar başlar. Daha sonrakilerde bebeğin ağlama sesi yükseldiği gibi ağlama süresi de uzar.

Azalan ağlamada aşırı yorgun bebek yüksek sesle ağlamaya baş­lar ve işlem tersinden başlamış olur. Bu durum yaklaşık 30 dakika kadar sürebilir, bebek ne kadar yorgunsa o kadar yüksek sesle ağla­maya başlar. Bu durumda bebeğin kendi kendine uyuması gerekir. Ağlayan bebeğe dayanamayan anneler için ilk 10 dakika odadan çık­mak işe yarayabilir. Daha sonra hafif bir ses ve yumuşak dokunuşlar­la bebekle ilgilenebilirler.

Bu tekrar müdahale en fazla bir iki dakika sürmelidir. Daha son­ra bir 1015 dakika daha beklenmelidir. Bu tekniğin işe yaraması için bebek karyolasından alınmamalı ve kendi kendine uyumalıdır.

Bana göre uzun dönemli olarak bebeğinizin yanlış uyku alışkan­lıkları edinmesine izin vererek onun zihinsel ve fiziksel gelişimine zarar vermiş olursunuz. Unutmayın, sizin amacınız bebeğinizin siz­den yardım almadan uyumasını sağlamaktır ve bunun için onun ağlamasına katlanmanız gerekiyor ki, bu da onun geceleri sık sık uya­nıp tüm aileyi rahatsız etmesinden daha iyidir.

Araştırmalara göre bebekler gece boyunca birçok kez hafif uykuya dalıyor. Yanlış uyku alışkanlıkları geliştiren bebekler gece uyandıkları zaman annelerinin yardımı olmaksızın tekrar uykuya daiamazlar. Bu yardım sallamak, kucaklamak veya meme vermek olabilir. Bazı bebekler bunların hepsini birden ister ve bu bebeklerin kendi başlarına tekrar uykuya dalmaları son derece zordur.

Gece beslenmesi
(Altı haftadan büyük ve 4.5 kilodan büyük bebekler için)
Bebeğiniz hala geceleri uyanıp beslenmek istiyor ancak sabah 7'de beslenmiyorsa aşağıdaki yöntemi kullanmayı düşünmelisiniz. Esas olarak bebeğin gece boyunca uyuduğu tek uzun uyku sonra­sında bir daha beslenmesi gerekmez. Bebeğinizin beslenmeden bir süre dayanabileceğini düşünüyorsanız bu süreyi daha uzun uyuma­sına yardımcı olarak geçirebilirsiniz. Bu saatler içinde uyanırsa kendi başına uyuması için biraz yalnız bırakın. On dakika içinde uyumazsa farklı yöntemler deneyin. Ancak bu yöntemleri denemeden önce: • Bebeğinizin onu gece boyunca idare edecek kadar beslendi­ğinden emin olun. Altı aylık olunca bebeklerin büyük çoğunluğu beşinci bir beslemeye ihtiyaç duyar, memeden kesilseler bile bazı bebekler bu beşinci beslemeyi 7 aylık olana kadar sürdürür.

Bir bebeğin gece beslenmesini kesmenin zamanına dair en iyi işaret düzenli kilo alması ve saat 7den sonra beslenmek iste­memesidir.

Bu yöntemleri kullanmanın amacı bebeğinizin daha uzun uyumasını sağlamak ve gece beslenmesini aniden değil dere­celi olarak kaldırmaktır.

Bu yöntem altı aydan küçük bebeklerde gece beslenmesini ka­demeli olarak azaltmada ve sonunda bırakmak için çok etkili­dir.

Yöntem, gece altı aydan büyük ve memeden kesilmiş ama hala geceleri beslenmek için uyanan bebeklerde de kullanılabilir.